"Ik blijf Vriend voor het leven"

Juliëtte Vaal aan het woord

Het is 2002. Juliëtte Vaal is 33 jaar en jonge moeder van drie kinderen, als ze na een periode van onderzoek zich aansluit bij de Stichting Hospice Nijmegen in oprichting. ‘Voor mij was het heel natuurlijk. Ik had me de tijd daarvoor verdiept in het boeddhisme en de mooie gedachten die zij hebben over de overgang van leven naar dood, maar verder was er geen duidelijke aanleiding. Toch voelde ik gewoon dat er een connectie was, niet wetende dat ik er van alle toenmalige bestuursleden het langst betrokken bij zou blijven. Twaalf jaar in totaal. Gek genoeg vind ik het minder moeilijk dan ik had verwacht om het nu los te laten. Het is goed zo. Die verbondenheid blijft toch wel bestaan. Een Vriend blijf ik voor het leven.’

Juliette Vaal (in het dagelijkse leven kwaliteitscoördinator bij Siza, in Arnhem) heeft met ingang van 1 januari 2014 haar vrijwilligerswerk als secretaris van de Stichting Vrienden van Hospice Bethlehem neergelegd. Haar portefeuille is overgenomen door drie personen. Nardy Welling tekende voor het secretarisschap en voor de portefeuille communicatie zijn Astrid van de Laar en Marjan Stoop nieuw toegetreden tot het bestuur van de Vrienden.

de zusters van bethlehem

‘Voor de initiatiefgroep waarin ik in 2002 terecht kwam was het duidelijk: er moest een high-care hospice in Nijmegen komen. Alleen wisten we toen nog niet waar en ook niet bij welke zorginstelling we ons dan zouden aansluiten. Een van de bestuursleden kwam in contact met de zusters Dominicanessen van Huize Bethlehem. Er waren er nog drie, de zusters Willibrorda en Cathrien en Moeder Overste Margaretha. Zij woonden in het pand maar realiseerden zich dat dat niet lang meer kon duren. Het idee om Huize Bethlehem de bestemming van hospice te geven sprak hen zeer aan. Gesprekken over en weer startten, vooral met de paters van het Provincialaat Dominicanen, die het pand in eigendom hadden en het verhuurden aan de zusters.

samen met kalorama

Wij hadden Jan van Eupen als voorzitter in ons midden. Hij was precies de juiste man op de juiste plek. De paters stemden in met de voorstellen. De regentenkamer en de kapel zouden in oude stijl blijven, de rest van het pand kon worden verhuurd als hospice. Daarna was het zaak een zorgaanbieder erbij te zoeken die dit avontuur met ons wilde aangaan. Dat werd uiteindelijk Stichting Kalorama. Een mooi verhaal hierbij is dat in de jaren tachtig een initiatief om een hospice op te richten in Nijmegen bleek te zijn stukgelopen. De bestuursvoorzitter van Kalorama, Hettie Stieger, was daar toen ook al bij betrokken. Zo viel alles op zijn plek. De fondsenwerving voor de verbouwing van het pand ging vervolgens ongelofelijk voortvarend. Binnen vier maanden tijd haalde Ad van Frankenhuysen, de penningmeester van de Stichting, €350.000,- binnen. Genoeg om het klooster te kunnen verbouwen zodat het kon voldoen aan de eisen van een hospice.

zuster willibrorda

Ik herinner me dat ik voor die verbouwing nog een uitgebreide rondleiding van zuster Willibrorda kreeg door het oude pand. Wat een indruk maakte dat op mij! De kelders met de strijk- en linnenkamer waar de zusters hun kappen stijfden en lakens streken. Een kast boordevol servies en tafellakens. Zuster Willibrorda, een kleine vrouw die ruim de tijd nam en vol trots vertelde over het pand, de geschiedenis van de zusters en hun betekenis in de Nijmeegse benedenstad. Dat ze midden in de samenleving stonden blijkt ook uit het feit dat ze jarenlang studenten hebben gehuisvest op de tweede verdieping. Veel mensen in Nijmegen weten dat nog. Beide andere zusters zijn snel overleden, maar zuster Willibrorda is nog jarenlang vrijwilligster geweest bij het hospice. Ze bezocht trouw de stiltebijeenkomsten in de kapel. Pas twee jaar geleden is zij gestorven. Een bijzondere vrouw.’

‘alles moest nog worden bedacht’

‘In 2003 was het zo ver: Hospice Bethlehem opende haar deuren. Toenmalige burgemeester Guusje ter Horst verrichte de opening, natuurlijk in aanwezigheid van zuster Willibrorda. Wat is er in de aanloop daar naar toe hard gewerkt. Alles moest worden bedacht. Het zorgconcept, de verbouwing en inrichting, fondsenwerving, werving en scholing van vrijwilligers, competentieprofielen voor personeel, werkelijk van alles kwam er voorbij.

Het hospice kreeg een coördinator, Paul Vogelaar, en wij kregen een nieuwe rol en transformeerden in 2005 van oprichtingsstichting in een Vriendenstichting. Jan van Eupen werd opgevolgd door Piet Hooghof, en de nieuwe bestuursleden Marian Tielemans en Rob Heijnen pakten voortvarend de fondsenwerving aan. Van het oude bestuur bleven alleen penningmeester Ad van Frankenhuysen en ik over. Ik kreeg steeds meer communicatietaken in mijn pakket en merkte hoe leuk ik dat vond. Nam de nieuwsbrief voor mijn rekening en hield interviews met gasten, vrijwilligers en medewerkers. Dan zag ik die speciale betrokkenheid bij het hospice die ik zelf ook zo sterk voel.’

stroomversnelling

‘Vier jaar geleden overleed Piet Hooghof plotseling. Tineke van de Pas, destijds coördinator van het hospice, herinnerde zich dat de zoon van een hospicegast, Ward Verkuylen, had aangeboden iets te willen doen voor het hospice als dat nodig was. We zijn met Ward gaan praten en hij wilde graag voorzitter worden van de Vrienden. Daarmee gingen wij Vrienden een nieuwe fase in. Met ambitie. Veel planmatiger dan we gewend waren en met grote voortvarendheid. Rob en Marianne namen afscheid van de Vrienden en niet lang daarna ook Ad. Er kwamen vier nieuwe bestuursleden bij die ieder een eigen portefeuille kregen. Ook trokken we een groep enthousiaste ambassadeurs aan die zich in hun eigen netwerk sterk maken voor het hospice.

de koop van het pand

In 2012 kwam alles in een stroomversnelling toen we signalen opvingen dat de paters het pand wilden verkopen en bij ons voorzichtig het idee ontstond om het pand zelf te kopen en daarmee te waarborgen dat het hospice op deze bijzondere plek zou kunnen blijven bestaan. Veel gesprekken met onze ambassadeurs Willem van Delft en Harm Kersten volgden, want je gaat natuurlijk niet over één nacht ijs met zo’n plan. Ward en bestuurslid Carel Sweens voerden de gesprekken met de paters. Onze betrokkenheid werd tot onze verrassing erkend door de paters.

In de zomer van 2012 ontvingen we het bericht dat zij ons het pand zelfs wilden schenken! Toen ging het snel. Bestuurslid Yvon Demouge was betrokken bij de Stichting Roparun en deed de suggestie om een aanvraag te doen om het achterstallig onderhoud van het pand te sponsoren. De aanvraag werd binnen een paar weken geschreven. De mensen van Roparun werden rondgeleid door het pand en de bevlogenheid en het enthousiasme van Ward en coördinator Moniek Hensing werkte aanstekelijk. Op een gala-avond in Rotterdam in september 2012 ontvingen we een van de hoogste bedragen die Roparun ter beschikking stelde: 250.000 euro! We waren compleet overdonderd. Voor mij was dit echt een van de hoogtepunten van mijn tijd bij de Vrienden.’

bruisende energie

Toen Marianne Straks in augustus 2012 aantrad als bestuurder van Kalorama zal ze vast hebben staan te kijken van die bruisende energie van ons bestuur. Het leek of het hospice ons bedrijf was, zo enorm verbonden voelden wij ons ermee. Door ons eigenaarschap van het pand Huize Betlehem kwamen we opeens ook in een andere rol ten opzichte van Kalorama: als verhuurder ten opzichte van huurder. Alle afspraken hebben we gelukkig in goede gezamenlijkheid kunnen maken.

eenheid

In december 2012 vond een bijzondere bijeenkomst plaats in de kapel van het hospice waarbij in het bijzijn van een kleine kring van betrokkenen alles werd beklonken: de overdracht van het eigendom van het pand van de Paters naar de Vrienden, de ondertekening van het nieuwe huurcontract van Kalorama met de Vrienden en het tekenen van het onderhoudscontract met de Woningbouwvereniging Gelderland. In 2013 ben ik samen met Kalorama nog heel intensief bezig geweest met de nieuwe huisstijl van het hospice. Daar ben ik echt trots op. Hierdoor zijn het hospice, de Vrienden én Kalorama ook in communicatie echt een eenheid.

En nu is het voor mij klaar, afgerond. Ik voel me rijk dat ik er zo lang deel van heb mogen uitmaken. En wie weet kom ik nog ooit eens als zorgvrijwilliger terug. Of als naaste of familielid. Want ik gun het alle mensen die niet thuis kunnen of willen sterven om hier te zijn. Hospice Bethlehem is 120 procent ‘familyproof.’ /MvdB

vrienden hospice bethlehem